روف گاردن

روف گاردن چیست؟

روف گاردن(در زبان انگلیسی:RoofGarden)، به بامی گفته می شود که بخشی یا تمام آن با پوشش گیاهی و خاک،گل، درخت، کف سازی یا با محیط کشت روینده، پوشانده می شود. می توان اصطلاح روف گاردن را برای بام هایی که مفاهیم سبز و طبیعی را مد نظر قرار می دهند، نظیر پانلهای خورشیدی و یا صفحات فتو ولتائیک بکار برد. برای سبز پوش کردن بام، لازم است گیاهانی را به دقت انتخاب کرد تا در برابر محیط خشک و بی روح پشت بام، در شرایط کم و بی آبی، کیفیت آب منطقه، عوامل اقلیمی، میزان سایه اندازی، یخ زدگی، نسیم دریا و خشکی و غیره مقاومت کنند و سازگاری داشته باشند. نوع گیاهانی که انتخاب می شوند بسته به نوع آب و هوا و شرایط اقلیمی مختلف، متفاوت است و روف گاردن، به نحو احسن می تواند با محیط سازگار شود.

روف گاردن، با توجه به محیط شهری امروزی، بهترین گزینه برای انجام دادن کارهایی شبه باغبانی و پرورش گل و گیاه است تا بتوان از مزایای فضای سبز در محیطی جایگزین استفاده کرد. این عمل باعث بهبود مصرف انرژی در ساختمان نیز می شود.

تاریخچه روف گاردن

استفاده از پوشش گیاهی سبز در پشت بام یک اختراع و ایده جدید نیست. بام های چمنی یک تکنیک ساختمان سازی چمنی متعارف و سنتی در بسیاری از نقاط جهان است. تفاوت بین یک بام سبز جدید و یک بام سبز سنتی مربوط به تفاوت اهداف و مواد به کار رفته در این دو نوع بام می‌باشد. هدف اصلی در بام های سنتی استفاده از چمن به منظور عایق بندی و حذف لایه آب بندی بوده است که اغلب با پوست درختان صورت گرفته است. اما بام های امروزی یا همان بام سبز با اهداف سلامتی، زیست محیطی، اقتصادی و در رابطه با بهبود مدیریت اصلاح فاضلاب سطحی در شهر و توجه به مسائل زیبایی شناسی است. گرایش های اخیر به معماری سبز همچنین شامل تنوعی از (دیوارهای سبز دیوارهای اکسیژن ساز نماهای سبز) و نماهای دیگر در صنعت می‌باشند. امروز جنبش بام سبز دیوارهای سبز را نیز در بر گرفته است. اکنون معماران و طراحان امکان پوشاندن یک ساختمان را با گونه‌های مختلف گیاهان برای اهدافی چون زیبائی عملکرد و…. دارند.

مشخص نشده است که ایده اصلی و اولیه این طرح منتسب به چه کسی است و به کدام دوره باز می گردد. احتمال دارد این طرح از توصیف باغ های معلق بابل نشات گرفته شده باشد یا باغ هایی که در هوا معلق نبوده بلکه در واقع روی بام ها و مهتابی های چند ساختمان قرار داشتند. بام های سبز امروزی که از سیستم لایه های پیش ساخته تشکیل می شوند، نسبتا پدیده ای نو می باشند که در دهه 1960 در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی گسترش پیدا کردند.

نگاهی به اصول معماری سبز

در سال های گذشته، بیانیه ها و مقالات بسیاری در زمینه اصول معماری سبز توسط پژوهش گران مختلف در سراسر دنیا به رشته تحریر درآمده است. اغلب این بیانیه ها با اختلافی اندک، موضوعاتی را در زمینه تشویق طراحان به حفاظت از انرژی و نیز در نظر گیری ویژگی های محلی مکان و کار با کاربران ساختمان و جوامع اطراف آن تثبیت نموده اند. معماران انگلیسی، برندا و روبرت ویل در کتاب خودشان با عنوان «معماری سبز: طراحی برای آینده ای آگاه از انرژی» یکی از ساده ترین و صریح ترین چارچوب ها را برای معماری سبز مطرح کرده اند. آن ها این اصول را با استفاده از مثال های مختلف از طراحی ساختمان در اروپا، انگلستان و امریکا نشان داده اند. آنها بر فراگیری از معماری بومی تأکید زیادی داشتند، معماری ای که در تجربه نسل های متمادی ساکن یک منطقه و اقلیم ویژه نهفته است.

روف گاردن؛لازمه معماری پایدار

معماری سبز را با اصطلاح «معماری پایدار» نیز می‌شناسند. اصطلاحی کلی که به شرح تکنیک‌هایی در طراحی معماری می‌پردازد که همسو با نگرش‌های زیست محیطی بوده و با ایده احترام به طبیعت شکل گرفته است. امروزه در پی پیامدهای منفی جهان صنعتی، نظیر آلودگی روزافزون هوا و محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران انرژی، حفظ و حراست از منابع طبیعی جهان به یکی از مهم ترین دغدغه‌های انسان عصر حاضر تبدیل شده است.

بام های سبز پایدار و سالم و ایجاد کننده منظر بام هستند که یکی از عناصر اصلی طراحی پایدار در طراحی اکولوژی امروز می‌باشند. دیوارهای سبز (باغ های عمودی) نیز یکی از سیستم های پوششی جاندار با فوایدی نظیر بام های سبز می‌باشند که در آن گونه های گیاهی مختلف روی سطح نمای ساختمان رشد می‌کنند. این دیوارها از پخش شدن گرد و خاک در هوا جلو گیری می‌نمایند و و از ساختمان در برابر اشعه‌های فرا بنفش، باران و فشار باد محافظت می‌کنند. بنا بر این با بهره‌گیری از راهکارهایی مانند بام ها و دیوارهای سبز می‌توان با طراحی در کنار طبیعت به جای مقابله با آن به پایداری هر چه بیشتر معماری و شهر سازی معاصر و رشد و توسعه رسید. با اطمینان از اینکه به محیط زیست آسیب نمی‌رساند، بلکه با گونه مثبتی در اکوسیستم مشارکت می‌نماید و حتی ممکن است با درمان اثرات ناشی از منظرهای آسیب رسان کمک نماید. احداث بام ها و دیوارهای سبز اکنون درر برنامه ریزی شهری بیشتر کشورهای جهان به صورت یک دستورالعمل اجرایی در ساختمان سازی درآمده است.

اهدف روف گاردن

ایجاد زیبایی طبیعی و شرایط اکولوژیکی

افزایش سطح سلامتی جسمی و روحی افراد

ایجاد ارزش اقتصادی برای ملک

مزایای روف گاردن

ایجاد منظره بهتر و زیبا تر برای ساختمان

ایجاد منظر شهری بهتر و کاهش آلودگی

کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی شهری

کاهش اثرات سیلاب ها

ایجاد فضایی مطبوع برای ساکنین ساختمان

افزایش کیفیت زندگی

افزایش سلامت روانی

بهبود تنوع زیستی

ایجاد فضای طبیعی و خصوصی همیشه در دسترس

کاهش بار گرمایش و سرمایش ساختمان

کاهش هزینه انرژی

تصفیه هوا و تامین اکسیژن

کاهش شدت صداهایی که وارد ساختمان می شوند و صداهایی که خارج می شوند

افزایش طول عمر پوسته ساختمان

انواع روف گاردن

بام های سبز بر اساس نحوه اجرا به چهار دسته تقسیم می شوند:

سیستم گسترده

سیستم متمرکز

سیستم نیمه متمرکز

سیستم ماژولار یا جعبه گیاه

سیستم گسترده

برای این سیستم از واژهGreen Roof  استفاده می شود. این روش با اسم مقطع کم ارتفاع یا اجرا با ضخامت کم نیز شناخته می شود. این نوع بام فقط شامل یک یا دو نوع گیاه و محیط کاشت کم عمق می باشد. معمولاً این سیستم برای زمانی استفاده می شود که حداقل بار وزن مدنظر باشد. به طور خاص، فقط پرسنل نگهداری و تعمیر به این نوع بام دسترسی دارند. این نوع بام مثل چمنهای نروژی، بر روی بام های مسطح و شیب دار احداث می شود. در این سیستم معمولاً گیاهان به عمق فقط 40 تا 100 میلیمتر استفاده می شوند. حدودا وزن نهایی بام تقریباً بین 50 تا 100 کیلوگرم بر متر مربع در حالت اشباع است. در مورد بام های شیب دار در اغلب مکان ها 10 تا 20 درصد شیب به کار گرفته می شود. در شیب حداکثر 30 درصد نیاز به استفاده از زه وار و ابزارهای ضد فرسایش وجود دارد.

این نوع بام کاربرد زیادی ندارد و بیشتر جنبه زیست محیطی دارد

 سیستم متمرکز

برای سیستم متمرکز از واژه  Roof Garden استفاده می شود. این سیستم به نام مقطع عمیق یا باغ بام نیز شناخته می شود. این نوع روف گاردن شامل انواع مختلفی از گیاهان می باشد و مانند یک پارک طراحی می شود. برخی از بام های سبز دارای درختان بزرگ و آبنماهایی می باشند که این موضوع احتیاج به تقویت بنیادین سازه دارد. این سیستم اغلب نیازهای سازه ای جدیدی را برای بام الزامی می کند ، به ویژه برای بام هایی که دسترسی عمومی نیز داشته باشد.

سیستم نیمه متمرکز

این سیستم بین سیستم گسترده و متمرکز قرار دارد. این بام ها دارای لایه های زهکشی ، خاک و گیاه عمیق تر و گونه های گیاهان متنوع تر نسبت به بام گسترده است.
عمق لایه ها حداکثر ۱۲- ۲۵ سانتی متر و وزن آن حدودا بین ۱۲۰-۲۰۰ کیلو گرم بر مترمربع است. نگهداری بیشتر ، هزینه بالاتر و وزن بیشتر خصوصیاتی برای این سیستم در مقایسه با روف گاردن گسترده است و از لحاظ پوشش گیاهی امکانات بیشتری فراهم می کند.

سیستم ماژولار یا جعبه گیاه

در این سیستم گیاه و محیط کاشت آن در جعبه های مخصوصی که تمام یا بیشتر روف گاردن را می پوشاند ، نگهداری می شود. در سیستم غیر ماژولار محیط کاشت یک لایه پیوسته بر روی روف گاردن می باشد. در سیستم ماژولار این محیط ناپیوسته می باشد.در اصطلاح به این جعبه ها فلاور باکس یا تری باکس می گویند.
ایجاد روف گاردن در زمان کوتاه، ایجاد طرح ها و الگوهای مورد نظر، واحدهای ماژولار سبک و قابل انتقال، پیاده کردن قطعات و انبار کردن آنها خارج از محل استفاده و سوار کردن مجدد آن ها، زیبا سازی و سازگار با محیط زیست و قیمت مناسب از جمله مزایای این سیستم است.

طبقه بندی دیگر

یک نوع طبقه بندی دیگر، تفکیک بام ها به مسطح و شیب دار است. بام های شیب دار نیازمند طراحی ساده تر در مقایسه با بام های مسطح هستند.

اجزاء روف گاردن

اجزا روف گاردن را به طور کلی می توان به چند دسته تقسیم کرد:

لایه پوشش گیاهی (Plant Layer)

به دلیل این که روف گاردن تا حد امکان سبک طراحی می شوند، اغلب شامل گیاهانی هستند که بتوانند در خاک کم عمق و با مراقبت و نگهداری کم رشد کنند.

محیط کشت (Growing Medium)

فضایی که گیاهان در آن شروع به رشد میکنند، محیط کشت به واسطه الزامات خاص سازه ای باید وزن کمی داشته باشد، به همین دلیل نسبت به خاک معمولی تفاوت هایی دارد. در این حالت باید از محیطی برای کشت استفاده کرد که حتی الامکان سبک بوده و وزنش در حالت مرطوب و خیس حدود 900 کیلوگرم در هر متر مکعب باشد. یک مخلوط معمولی مرکب از یک سوم ماسه، یک سوم سنگ های متخلخل و یک سوم گیاخاک مصنوعی (ترکیبی از چوب پوسیده و کود نباتی) محیطی مناسب را تشکیل میدهد.

لایه زهکش

لایه زهکش به تنهایی می تواند مجموعه پیچیده ای از لایه های دیگر به شرح زیر باشد:

لایه صافی (Filter Layer)

در بین محیط کشت و لایه زهکش فیلتری قرار دارد که رطوبت را از محیط ریشه ها دور می کند و مانع از گندیدگی ریشه ها می شود. این فیلتر می تواند شامل یک بافت پارچه ای باشد . این فیلتر حتی میتواند لایه ای از شن و ماسه باشد.

لایه مانع ریشه ها (Root Barrier)

لایه ای است که به خوبی از نفوذ ریشه ها و آسیب زدن آن ها به عایق کاری و پوسته سقف جلوگیری می کند.

صفحه زهکش (Drain Board)

یک صفحه سه لایه است که لایه بالایی عمل فیلتر را انجام می دهد و آب اضافی را از قسمت ریشه ها دور می کند. این لایه همچنین به عنوان لایه محافظ ریشه ها عمل می کند. لایه وسطی که به شکل کاسه های مخروطی شکل است آب اضافی را از ریشه ها دریافت کرده و در خود نگه می دارد. لایه پایینی یک فیلتر پارچه ای است که مانع از آسیب دیدن غشاء و عایق می شود.

لایه محافظ

این لایه شامل پوشش هایی است که بام و سیستم عایق کاری را از نشت کردن و نفوذ آب حفاظت می کنند. این صفحه می تواند باریکه ای از بتن سبک، صفحه ای از عایق محکم، ورقه ضخیم پلاستیکی، ورق مسی، یا ترکیبی از این ها، بر حسب ویژگی های طراحی و کاربرد روف گاردن باشد.

ساختار سقف، غشاء بام یا لایه عایق کاری رطوبتی (Water Proofing)

روف گاردن را از نشت کردن و چکه کردن محافظت می کنند.

مشخصات فیزیکی در طراحی بام و دیوار سبز

شیب روف گاردن : شیب ۱ تا ۳۰ درجه برای جلو گیری از رانش و فرسایش خاک خوب است و موجب تثبیت خاک خواهد شد.

جهت: قسمت شمالی و جنوبی بام و دیوار شرایط نور و گرمایی متفاوتی دارند. همچنین اگر بخشی از بام یا دیوار در سایه درختان یا ساختمان های دیگر باشند، پوشش گیاهی به شکل متفاوتی رشد خواهد کرد.

باد: بام و دیوارهای سبز نسبت به بام ها و دیوارهای ساخته شده با مواد دیگر در معرض خطر کمتری نسبت به طوفان قرار دارند. تجربه نشان داده است که بعد از یک طوفان سخت در سوئد روف گاردن تازه احداث خسارت کمتری نسبت به سایر بام ها داشته است.

وزن: قبل از نصب بام و دیوار سبز باید در مورد میزان بار اضافی که سازه می‌تواند تحمل کند اطلاعات به دست آورد. یک لایه نازک بام سبز وزنی معادل ۵۰ کیلو گرم بر متر مربع زمانی که اشباع شده باشد دارد.

نکاتی در مورد مصالح سبز

۱-از استفادة آن دسته از مواد شیمیایی که اُزن را از بین می‌برند در تجهیزات مکانیکی و عایق‌ها اجتناب کنید. از مصالح ساختمانی بدست آمده از محل استفاده کنید.

۲- حمل و نقل حائز اهمیت است، هم در انرژی مصرفی و هم در آلودگی عمومی.

۳-از مصالح ساختمانی زائد یا فراورده هایی که از مواد قابل برگشت به چرخه طبیعت بدست آمده‌اند از قبیل عایق سلولز، هوموسوت، تخته چندلا، آجر فرش کف ساخته شده از شیشه زمینی و پلاستیک بازیافتی به شکل الوار و کف‌پوش استفاده کنید.

۴- فراورده‌های چوبی معتبر را جستجو کنید. از الوار منحصراً ضمانت‌شده و بدست آمده از جنگل‌های کنترل شده استفاده کنید.

۵-از موادی که با گاز خود آلوده‌کننده هستند اجتناب کنید: حلال پایه رنگ و روغن، چسب‌ها، قالی، براده چوب و بسیاری از دیگر مصالح و فراورده‌های ساختمانی، فرمالدئید و ترکیبات فرار ارگانیک VOC آزاد می‌کنند.

نکاتی در مورد تأسیسات سبز

از چراغ‌های روشنائی و وسایل با کارآیی بالاتر استفاده شود. لامپ فلورسنت از نظر زیبایی شناختی پیشرفته است و ارزان تر از نور سفید است. در صورت استفاده از انرژی معمول خورشیدی از دیگ‌های سایز کوچک استفاده کنید.

از تأسیسات آب کفا استفاده کنید. دستشویی‌های آب نگهدار، دوش‌های حمام و هوادهنده‌های شیر آب نه تنها مصرف آب را کاهش می‌دهند بلکه بار سیستم سپتیک یا عملکرد دستگاه فاضلاب را نیز کم می‌کنند. استقرار تجهیزات به طور متمرکز هزینه آب گرم را کاهش می‌دهد.

معماری سبز را بیشتر با اصطلاح «معماری پایدار» می‌شناسیم؛ اصطلاحی کلان که به شرح تکنیک‌هایی در طراحی معماری می‌پردازد که همسو با نگرش‌های زیست محیطی بوده و با ایده احترام به طبیعت شکل گرفته است. امروزه در پی پیامدهای منفی جهان صنعتی، نظیر آلودگی روزافزون هوا و محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران انرژی، حفظ و پاسداری از منابع طبیعی جهان به یکی از مهم ترین دغدغه‌های انسان عصر حاضر تبدیل شده است. اما معماری سبز با جستجوی راهی برای به حداقل رساندن اثرات منفی ساختمان‌ها بر محیط زیست در حقیقت تلاشی است برای هم آوایی و همسویی با طبیعت از طریق افزایش کارایی و بهینه‌سازی در مصرف مصالح، انرژی و گسترش فضا با مهار انرژی خورشید و به کارگیری عناصر ساختمانی مقاوم در برابر حرارت همچون سایبان اضافی و سرمایش کف، این پروژه عظیم با احتیاط به قلمرو بیابان پا خواهد گذاشت. در زمین‌های پیرامون شهر که ۲۰ مایل با مرکز ابوظبی فاصله دارد، نیروگاه‌های فتوولتاییک و بادی، مراکز تحقیقی و مزارعی قرار می‌گیرند که سوخت کارخانه‌های شهر را فراهم می‌کنند. این مزارع به کاهش ضایعات هم کمک می‌کنند زیرا با جذب کربن، گازهای حاصل از کارخانجات را متعادل کرده و با پساب تصفیه خانه‌های آب شهر آبیاری خواهند شد.

طراحی و اجرای روف گاردن

مرحله اول : بازدید و مشاوره

در مرحله اول، تیم های مهندسی و مشاوره، به محل انجام پروژه می روند و در آنجا علاوه بر بازدید از محیط، به ثبت نیازهای مشتری می پردازند.

– طراحی و ایجاد فضای سبز بر روی پشت بام (ایجاد باغچه، گلکاری، درخت و درختچه و …)
– ساخت آلاچیق چوبی یا فلزی باز بر روی پشت بام
– ساخت آلاچیق بسته و محصور قابل استفاده در چهار فصل سال
– حفظ حریم خصوصی با پوشش گیاهی
– طراحی و ساخت آبنما
– احداث راهروهای چوبی (دک چوبی)
– تعبیه میز و صندلی و چتر محوطه فضای باز
– انواع گلدان و فلاورباکس و ….

مرحله دوم :طراحی

در گام بعدی طراحی و اجرای روف گاردن، تیم طراحی به تهیه یک یا چند طرح از روف گاردن می پردازد. طرح هایی که با ترکیب نیازهای مشتری و ایده و خلاقیت طراحان به دست آمده اند. این طرح ها به همراه مزایایی که آن ها نسبت به یکدیگر دارند در اختیار مشتری قرار میگیرد تا یکی از آن ها به عنوان طرح نهایی مورد پذیرش قرار گیرد.

پس از انتخاب طرح مورد نظر و اعمال اصلاحات، طرح سه بعدی روف گاردن در ترکیب با ساختمان ارائه می شود. لازم به ذکر است که طرح های پیشنهادی  با توجه به بودجه تعیین شده توسط مشتری ارائه می شود و این کاهش و افزایش قیمت فقط بر مبنای تعداد اقلام به کار گرفته شده در طرح است. اقلام و خدماتی که در تعیین قیمت نقش اساسی دارند عبارتند از :

– درصد استفاده از متریال های متفاوت در کف (شامل راهروی چوبی، شن تزئینی، سنگ قلوه و …)
– وجود گرین وال مدولار در طراحی
– وجود پرگولا و سایه بان در طرح
– تراکم پوشش گیاهی در طراحی بام
– گونه های گیاهی مورد استفاده در طراحی بام
– تعداد اقلام مورد استفاده (فلاورباکس، سینی پوششی، آبنما، باربیکیو، سایبان چتری) و …
– استفاده از آلاچیق یا آتریوم در طرح
– سیستم آبیاری (قطره ای اتوماتیک با تایمر یا قطره ای دستی یا بدون آبیاری) و …

مرحله سوم : اجرا

پس از تایید پلان طراحی شده و تصویب آن، طرح به دست تیم اجرا می رسد و طی مدت زمان مشخص شده ( بسته به نوع طرح و وسعت فضا ) انجام شده و تحویل می گردد.

آبیاری روف گاردن

پس از مرحله اجرا، نوبت به اجرای آبیاری میرسد. با توجه به سبک بودن خاک و هدر رفت بیشتر آب نیاز به آبیاری هوشمند میباشد که شامل آبیاری تحت فشار و در بعضی موارد آبیاری قطره ای می باشد. در این فاز لوله کشی آبیاری انجام می شود و در همه بستر های کشت به تعداد لازم، نازل آبیاری تعبیه می شود و در صورت نیاز مشتری، دستگاه زمانسنج آبیاری اتوماتیک قطره ای برای گلدان ها در مسیر آب قرار داده می شود.

بام سبز یکی از خدماتی ست که مجموعه پایتکس در بالاترین کیفیت و مناسب ترین قیمت ارائه می دهد.

سایر خدمات پایتکس:

محوطه سازی

تولید متریال و کامپوزیت چوب پلاست

تولید مصنوعات چوبی فلزی